İsteğe bağlı sigorta, kişilerin isteğe bağlı olarak prim ödemek suretiyle uzun vadeli sigorta kolları ve Genel Sağlık Sigortası(GSS)’na tabi olmalarını sağlayan sigortadır. 01.10.2008 tarihinde yapılan değişiklikle artık isteğe bağlı sigortada sağlıktan yararlanma hakkı da bulunmaktadır.
⚠ İsteğe bağlı sigortalılar uzun vadeli sigorta kolları ve GSS sigorta kollarına tabidir.
İsteğe Bağlı Sigortalı Nasıl Olunur ?
İsteğe Bağlı Sigortalı Olmanın Şartları;
İsteğe bağlı sigortalı olabilmek için Türkiye’de ikamet edenler ile Türkiye’de ikamet etmekte iken sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerdeki Türk vatandaşlarından;
• 18 yaşını doldurmuş bulunmak,
• Kanuna tabi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmamak veya sigortalı olarak çalışmakla birlikte ay içerisinde 30 günden az çalışmak ya da tam gün çalışmamak,
• Kendi sigortalılığı nedeniyle aylık bağlanmamış olmak, (gelir bağlanabilir)
• İsteğe bağlı sigorta talep dilekçesiyle Kuruma başvuruda bulunmak, şartları aranır.
İsteğe bağlı sigortalılık başvuru ?
İsteğe bağlı sigorta talep dilekçesini aşağıdaki bağlantıdan indirebilirsiniz
İsteğe Bağlı Sigortalılık Giriş Bildirgesi
⚠ Dikkat edilirse şartlar arasında isteğe bağlı sigortalı olmak için Türk vatandaşı olma şartı yoktur. Yasal olarak Türkiye’de ikamet etme şartı vardır.
İstisna;
Ancak ülkemizle imzalanmış ikili sosyal güvenlik sözleşmelerine göre Fransa, İngiltere, İsveç ve İsviçre’de bulunanlar ile bu ülkelerde sigortalı olanlardan Türkiye’de ikamet etme şartı aranmaksızın isteğe bağlı sigortalı olma şartlarını yerine getirenlerin ülkemizde isteğe bağlı sigortaya prim ödemeleri mümkündür.
⇒ 01.10.2008 öncesi isteğe bağlı sigortalı olup 5510 yürürlüğe girdikten sonra isteğe bağlı sigortalılığı devam edenlerin bu sigortalılıkları, yeni bir talep alınmaksızın ve Türkiye’de ikamet etme şartı aranmaksızın devam ettirilir.
İsteğe Bağlı Sigorta Ne Zaman Başlar ve Ne Zaman Son Erer ?
İsteğe Bağlı Sigorta Hangi Tarihte Başlar?
⇒İsteğe bağlı sigortalılık, müracaatın Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihi takip eden günden itibaren başlar.
Örnek: 11.03.2021 tarihinde isteğe bağlı sigortalı olmak için müracaat eden kişinin sigortalılığı 12.03.2021 tarihinde başlar.
⇒ İsteğe bağlı sigortalı olarak prim ödenen tarihlerde, 4. maddeye göre sigortalı olmayı gerektirecek çalışması bulunduğu tespit edilenlerin, zorunlu sigortalılıkla çakışan isteğe bağlı prim ödenen süreleri iptal edilerek, bu süreye ilişkin ödedikleri primler ilgililere iade edilir.
⇒ Ay içerisinde 30 günden az çalışan örneğin part-time çalışanlar veya 80. madde uyarınca prim ödeme gün sayısı, ay içindeki toplam çalışma saatinin 4857 sayılı Kanuna göre belirlenen günlük normal çalışma saatine bölünmesi suretiyle hesaplanan sigortalıların aynı ay içerisinde isteğe bağlı sigortaya prim ödemeleri halinde, primi ödenen süreler zorunlu sigortalılığa ilişkin prim ödeme gün sayısına 30 günü geçmemek üzere eklenir ve eklenen bu süreler, 4A kapsamında sigortalılık süresi olarak kabul edilir.
⇒ Adi posta veya özel kargo ile gönderilen ya da Kuruma doğrudan verilen bildirgenin Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarih
⇒ Taahhütlü, iadeli taahhütlü, PTT Kargo, Alopost veya APS olarak gönderilenlerde ise postaya verildiği tarih başvuru tarihi olarak kabul edilir.
Örnek: Sigortalı, isteğe bağlı sigorta giriş bildirgesini 11.03.2021 tarihinde Kuruma elden vermiştir. Bu sigortalının isteğe bağlı sigortalılığı 12.03.2021 tarihinde başlatılacaktır.
Örnek: Sigortalı, isteğe bağlı sigorta giriş bildirgesini 11.03.2021 tarihinde iadeli taahhütlü olarak Kuruma göndermiş söz konusu belge 19.03.2021’de Kuruma intikal etmişse bu sigortalının isteğe bağlı sigortalılığı 12.03.2021 tarihinde başlatılır.
⇒ İsteğe bağlı sigortalılığın başladı tarihten itibaren aynı zamanda 5510’a tabi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek çalışması tespit edilenlerin isteğe bağlı sigortalılıkları, zorunlu sigortalılıklarının sona erdiği tarihi takip eden günden başlatılır. Bunların zorunlu sigortalılıkla çakışan sürede isteğe bağlı sigorta primi ödenmişse, bu süreye ilişkin ödedikleri isteğe bağlı sigorta primleri talepleri halinde ilgililere iade edilir veya doğacak olan borçlarına mahsup edilir.
İsteğe Bağlı Sigorta Hangi Tarihte Sona Erer?
⇒ İsteğe bağlı sigortalılığını sona erdirme talebinde bulunanların, primi ödenmiş son günü takip eden günden itibaren sona erer.
⇒ Aylık talebinde bulunanların, aylığa hak kazanmış olmak şartıyla tahsis talep tarihinden itibaren sona erer.
⇒ Ölen sigortalının ölüm tarihinden itibaren sona erer.
⇒ Talepte bulunulan ayın primini kısmi ödeyenlerin, ödediği primin karşıladığı gün itibariyle sona erer.
⇒ 5510’a tabi zorunlu 4A, 4B ve 4C kapsamında çalışmaya başladığı tarihten 1 gün öncesinden sona erer. (Ancak isteğe bağlı sigortalılığın sona erdirilmesinde, 5. maddenin (a), (b) ve (e) bentlerine tabi çalışmalar zorunlu sigortalılık olarak değerlendirilmeyecektir.)
Peki kim bu 5. maddenin (a), (b) ve (e) bentlerine tabi çalışmalar ?
- 5(a) Hükümlü ve tutuklular
- 5(b) Aday çırak, çırak, stajyeröğrenci ve bursiyerler
- 5(e) İşkur kursiyerleri
⇒ 4B statüsünde aylık bağlanacak sigortalılara aylık bağlanabilmesi için aylık talep tarihi itibariyle prim ve prime ilişkin borcu bulunmaması gerekmekte olup prim borcu olan sigortalıların aylık talep tarihinden sonra yazılı talepte bulunmaları halinde isteğe bağlı sigortalılıkları primi ödenmiş son gün itibariyle sonlandırılacak; yazılı talepte bulunmaması halinde ise prim borcunun ödeneceği tarihe kadar isteğe bağlı sigortalılıkları devam edecektir.
⇒ İkametin yurtdışına taşınması halinde taşındığı tarihten itibaren sona erer. Ancak sigortalının sigortalılığının sona erdirilmesi yönünde bir talebi bulunmuyorsa sigortalılığın sona erdirilmesinde sigortalının ikametini taşımış olduğu ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başladığı veya ikamet esasına bağlı olarak o ülke sosyal güvenlik sistemine dahil olduğu tarihlerden önce başlayan tarih esas alınacak ve isteğe bağlı sigortalılık söz konusu tarihten 1 gün önce sona erdirilecektir. Sigortalıların ikametlerinin yurtdışına taşıdıklarının tespiti, sigortalıların beyanı ya da Kurumca yapılabilir.
Merak edilen bir diğer soru ise ödenilmiş süreler hangi sigortalılık süresinden sayılır?
İsteğe bağlı sigorta primi ödenmiş süreler, MYÖ sigortaları ile GSS hükümlerinin uygulamasında dikkate alınır.
MYÖ: Malülük, Yaşlılık ve Ölüm
⇒ Söz konusu süreler, bu maddenin üçüncü fıkrası hükmü saklı olmak üzere 4B kapsamında sigortalılık süresi olarak kabul edilir.
⚠ Dikkat: (3.fıkra: Ay içerisinde 30 günden az çalışan veya 80. madde uyarınca prim ödeme gün sayısı, ay içindeki toplam çalışma saatinin 4857 sayılı Kanuna göre belirlenen günlük normal çalışma saatine bölünmesi suretiyle hesaplanan sigortalıların aynı ay içerisinde isteğe bağlı sigortaya prim ödemeleri halinde, primi ödenen süreler zorunlu sigortalılığa ilişkin prim ödeme gün sayısına 30 günü geçmemek üzere eklenir ve eklenen bu süreler, 4A kapsamında sigortalılık süresi olarak kabul edilir.)
⇒ İsteğe bağlı sigortalılıktaki prime esas kazançlar ile prim ödeme gün sayıları KVSK uygulamalarında dikkate alınmaz.
KVSK: Kısa Vadeli Sigorta Kolu (İş Kazası, Meslek Hastalığı, Hastalık ve Analık)
⇒ İsteğe bağlı sigortada KVSK (İKMH, Hastalık ve Analık) uygulanmadığından, isteğe bağlı sigortalılar geçici iş göremezlik ödeneği ve emzirme ödeneği alamazlar, KVSK’dan sağlanan diğer yardımlardan da yararlanamazlar.
İsteğe Bağlı Sigortalılık Prim Oranı Kaçtır ?
⇒ İsteğe bağlı sigorta primi PEK alt sınırı ile üst sınırı arasında, sigortalı tarafından belirlenen PEK’in %32’sidir. Bunun %20’si MYÖ primi, %12’si GSS primidir.
PEK: Pirime Esas Kazanç
Örnek: 2021 yılında PEK alt sınırı üzerinden isteğe bağlı sigorta primi ödemek isteyen kişinin ödeyeceği prim şu şekilde hesap edilir.
- 2020 yılı brüt asgari ücret 3.577,50 TL
- 3.577,50 x %32 = 1.144,8 TL’dir.
Örnekteki şahıs PEK üst sınırı üzerinden isteğe bağlı sigorta primi ödemek isterse;
- 2020 yılı PEK üst sınır = Brüt asgari ücretin 7,5 katı yani 26.831,25 TL’dir.
- 072,50 x %32 = 8.586 TL’dir.
⚠ Ay içerisinde 30 günden az çalışan veya kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalışanlardan ay içindeki çalışmasını 30 güne tamamlamak için isteğe bağlı sigortalı olanlar aynı zamanda işsizlik sigortası kapsamında sigortalı sayılmıştır. Bundan dolayı bunlardan %32 prim oranıyla sigortalı ve işveren hissesi dahil %3 oranında işsizlik sigortası primi dahil olmak üzere toplam %35 oranında isteğe bağlı prim alınır.
⚠ Yabancı ülke vatandaşlarından Türkiye’de yerleşik olma hali 1 yılı doldurmadıkça GSS primi alınmaz ve bu kişiler GSS sayılmaz. (İsteğe bağlı olmaları halinde sadece %20 MYÖ alınır.)
⇒ İsteğe bağlı sigortalıların zorunlu sigortalılık nedeniyle prim borcunun bulunması halinde, isteğe bağlı sigortaya tabi ödenen primler öncelikle zorunlu sigortalılık nedeniyle Kuruma olan borçlarına mahsup edilir.
İsteğe Bağlı Sigorta Primleri Nasıl Ödenir?
İsteğe bağlı sigorta primi, ait olduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar ödenir.
Örnek: 2021/10 dönemine ait isteğe bağlı sigorta primi 30.11.2021 tarihine kadar ödenir.
⇒ İsteğe bağlı sigortalılıkta üzerinden 12 ay geçmesine rağmen ödenmeyen primlerin ödeme hakkı düşer. Bu prim 12 ayı geçtikten sonra ödense dahi kabul edilmez ve parası iade edilir.
Örnek: 2021/10 dönemine ait isteğe bağlı sigorta priminin, sigortalının kendisi veya ölümü halinde hak sahipleri tarafından 31.10.2022 tarihine kadar ödenmediği takdirde ödeme hakkı düşecektir.
İsteğe bağlı sigorta ile alakalı aklınıza takılan soruları aşağıdaki butona tıklayarak bizlere sormaktan çekinmeyin!
İçindekiler
Yorum Yap